Czym są prawa autorskie?

Prawa autorskie to zbiór przepisów chroniących twórców i ich dzieła. Przysługują one każdej osobie, która stworzyła utwór – czyli oryginalne dzieło będące wynikiem jej twórczej działalności. Ochrona ta działa automatycznie, od momentu stworzenia utworu, bez potrzeby rejestracji czy oznaczania go symbolem ©.

W polskim prawie prawa autorskie dzielą się na osobiste i majątkowe.
Prawa osobiste są niezbywalne i przysługują autorowi dożywotnio oraz po jego śmierci – jego spadkobiercom. Gwarantują one m.in. prawo do podpisywania utworu imieniem i nazwiskiem, nienaruszalności treści utworu oraz decydowania o jego pierwszym publicznym udostępnieniu.
Prawa majątkowe umożliwiają zarabianie na utworze – przez jego sprzedaż, licencjonowanie lub publikację. Można je przenieść na inną osobę lub instytucję. W Polsce prawa te wygasają 70 lat po śmierci autora.

Prawami autorskimi chronione są m.in. utwory literackie, muzyczne, plastyczne, fotograficzne, filmowe, programy komputerowe, a także strony internetowe czy wykłady. Nie podlegają ochronie same pomysły, procedury, fakty czy odkrycia – jedynie sposób ich wyrażenia.

Twórca może udzielić licencji (zgody) na korzystanie z utworu innym osobom – np. wydawnictwu, firmie czy instytucji. Licencja może być wyłączna (dla jednej osoby) lub niewyłączna (dla wielu).

Złamanie praw autorskich może skutkować odpowiedzialnością cywilną i karną, dlatego ważne jest poszanowanie cudzej twórczości.