Czym jest umowa o pracę?

Umowa o pracę to najczęściej spotykany rodzaj umowy regulujący stosunek pracy między pracodawcą a pracownikiem w polskim prawie pracy. Jej podstawą prawną jest Kodeks pracy. Zawarcie umowy o pracę oznacza, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez pracodawcę wyznaczonym, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika i wypłacania mu wynagrodzenia.

Rodzaje umów o pracę

W polskim prawie wyróżniamy trzy główne rodzaje umów o pracę:

1. Na czas nieokreślony – najbardziej stabilna forma zatrudnienia, trudniejsza do rozwiązania przez pracodawcę, gwarantuje pracownikowi większe bezpieczeństwo.
2. Na czas określony – zawierana na z góry ustalony okres, ale od 2016 roku liczba takich umów z jednym pracownikiem jest ograniczona (maksymalnie 3 umowy na łączny czas 33 miesięcy).
3. Na okres próbny – maksymalnie na 3 miesiące, ma na celu sprawdzenie przydatności pracownika do wykonywania określonej pracy.

Elementy obowiązkowe umowy o pracę

Każda umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie i zawierać:

• oznaczenie stron umowy (pracodawca i pracownik),
• rodzaj umowy (np. na czas nieokreślony),
• datę zawarcia umowy,
• warunki pracy i płacy, w tym:
  • rodzaj pracy,
  • miejsce wykonywania pracy,
  • wynagrodzenie,
  • wymiar czasu pracy (np. pełny etat, 1/2 etatu),
  • termin rozpoczęcia pracy.

Prawa i obowiązki stron

Pracownik ma prawo do:

• wynagrodzenia za pracę,
• urlopu wypoczynkowego,
• ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy,
• ochrony przed zwolnieniem (np. w czasie ciąży, urlopu macierzyńskiego),
• świadczeń socjalnych, jeśli są przewidziane.

Pracodawca ma prawo do:

• kierowania pracą pracownika,
• egzekwowania przestrzegania dyscypliny pracy,
• rozliczania efektów pracy.

Obie strony mają też obowiązki. Pracownik powinien sumiennie i starannie wykonywać pracę oraz przestrzegać regulaminów i zasad obowiązujących w zakładzie pracy. Pracodawca zobowiązany jest do poszanowania godności pracownika, zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz terminowego wypłacania wynagrodzenia.

Zakończenie umowy o pracę

Umowę o pracę można rozwiązać:

• na mocy porozumienia stron,
• przez wypowiedzenie (przez jedną ze stron),
• bez wypowiedzenia (np. z winy pracownika lub z przyczyn zdrowotnych),
• z upływem czasu, na który została zawarta (dotyczy umów terminowych).

Wypowiedzenie umowy musi być uzasadnione w przypadku umów na czas nieokreślony i powinno zawierać informację o przysługującym okresie wypowiedzenia.